Isroill-Falastin urushining shakllanishi
76 yillik tarixga ega Falastin–Isroil mojarosi. 1945 yilda, Gitler Germaniyasi yiqitilgach, dunyo hamjamiyatida yahudiylarga nisbatan global achinish hissi juda kuchli bo‘ladi. 1945 yilda yangi tashkil qilingan Birlashgan Millatlar Tashkiloti, o‘zining eng birinchi katta ishi sifatida, yahudiylar uchun Isroil davlatini tashkil qilishga kirishadi. BMT qarorlariga ko‘ra, o‘sha davrdagi Falastin yerlarini ikkiga bo‘lib, yerlarning taxminan 55 foizini yahudiylarga berish, qolgan 45 foizini falastinliklarga qoldirishga kelishilgan.
HAMAS tashkiloti qachon paydo bo’la qoldi?
1982 yilda, Livanda shialarning “Hizbulloh” guruhi tuziladi. 1987 yilga kelib esa HAMAS tuziladi. HAMAS – so‘zi abbreviatura bo‘lib, “Islomiy qarshilik xarakati”ning qisqartmasi hisoblanadi.
Boshqa jangari guruhlar qatori, HAMASning ham ikki qanoti mavjud. Siyosiy qanot tashkilotning moliyaviy ishlari, tashqi aloqalar, mafkura kabi masalalari bilan shug‘ullanadi. Harbiy qanot esa, Isroilga qarshi harbiy operatsiyalar o‘tkazish, harbiy tayyorgarlik kabi ishlar bilan band bo‘ladi.
HAMAS borasida, dunyo davlatlari uchga bo‘linadi. Isroildan tashqari, AQSh, Yevropa Ittifoqi, Kanada, Yaponiya kabi davlatlar “terroristik tashkilot” deb e’tirof etadi. Eron, Qatar, Turkiya, Rossiya Federatsiyasi, Xitoy Xalq Respublikasi, Islom hamkorlik tashkiloti, Shveytsariya va boshqa ko‘plab davlatlar HAMASni “terroristik” deb tan olmaydi. Arab va musulmon davlatlarining mutlaq ko‘pchiligi, HAMASni “Isroilning noqonuniy harakatlariga qarshi, Falastin manfaatlari uchun kurashayotgan tashkilot” sifatida e’tirof etadi. Uchinchi davlatlar ham borki, ular HAMASning faqat harbiy qanotini “terrorchi” deb biladi, misol uchun, Birlashgan Qirollik.
Saudiya Arabistoni HAMASni “terrorchi” deb aytmaydi, lekin aloqalari ham yaxshi emas. Chunki HAMAS Eron va Qatarning loyihasi sifatida ko‘riladi, bu esa Saudiyaga yoqmaydi. Saudiya 2014 yilda Musulmon birodarlari tashkilotini “terrorchi” tashkilotlar ro‘yxatiga kiritgan edi, o‘shanda ba’zi saudiyalik siyosatchilar, bilvosita “HAMAS – Musulmon birodarlari tashkilotining filiali” degan ma’noda, salbiy munosabat bildirishadi. HAMASning harbiy qanotidagi jangarilar soni, ba’zi ma’lumotlarga ko‘ra, 10-12 ming kishi ekani aytiladi.
HAMASning Isroilga 7 oktyabr kuni boshlangan hujumi mintaqadagi geosiyosiy vaziyatni taranglashtirdi. HAMASning hujumi Isroilning maqtalgan mudofaa tizimiga katta savollarni uyg‘otdi, Isroil razvedkasi ham odamlar tasavvur qilgan darajada mukammal emasligi ma’lum bo‘ldi.
9-oktyaabr xronologiyasi
Eron chujumiga aloqador emasligini aytdi
Eron XAMASning Isroil ichida uyushtirgan misli ko’rilmagan hujumlariga aloqadorligini rad etdi. Eronning BMTdagi vakolatxonasi bayonotida: “Biz Falastinni tinmay qo‘llab-quvvatlash tarafdorimiz, ammo biz Falastinning javobiga aloqador emasmiz, chunki buni faqat Falastinning o‘zi qabul qiladi”, — deyiladi Eronning BMTdagi missiyasi bayonotida.
“Falastin tomonidan koʻrilgan qatʼiy choralar yetti oʻn yillik zolim istilosi va noqonuniy sionistik rejim tomonidan sodir etilgan jirkanch jinoyatlarga qarshi toʻliq qonuniy himoya hisoblanadi”, — deyiladi bayonotda.
G’azoda 100 000 dan ortiq odam ko’chirildi: BMT
Birlashgan Millatlar Tashkilotining gumanitar yordam agentligi ma’lumotlariga ko’ra, Isroil havo hujumlari va uylar va turar-joy binolarini o’qqa tutishi natijasida G’azodagi 123 538 nafar falastinlik ko’chirilgan. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi so’nggi xabarida aytilishicha, uylarini tark etishga majbur bo’lganlarning ko’pchiligi qirg’oq anklavidagi 64 ga yaqin maktabda boshpana topishmoqda.
Isroil hujumlarida vayron bo’lgan e’tiborga molik binolar qatoriga ko’p qavatli turar-joylardan iborat to’rtta katta minora ham kiradi, deyiladi xabarda, jami 159 ta uy vayron bo’lgan, 1210 tasi esa jiddiy zarar ko’rgan.
Netanyaxu HAMAS hujumi haqida harbiy harakatlar boshlangandan keyingina xabar topgan
Bu haqda Isroil bosh vazirning idorasi maʼlum qildi. Shundan soʻng u darhol mudofaa vazirligi shtab-kvartirasiga borib, vaziyatni baholash uchun yigʻilish oʻtkazgan.
Isroil mudofaa kuchlari esa boʻlajak hujum haqida atigi bir necha soat oldin razvedka signallarini olgan. Biroq hech qanday muhim ogohlantirishlar boʻlmagan.
Ikki urush orasida qoldi: Livandagi suriyaliklar Isroil va Xamas kuchayishidan qo’rqishadi
Ular Suriyadagi urushdan qochib ketishdi. Endi yana biri yaqinlashmoqda va Livandagi suriyaliklar bu ularni uylariga qaytishga majburlashidan qo’rqishadi.
