Tavallud kuningiz bilan tabriklaymiz!
Bobonor Nortojiyev 70 yoshda
Odamzot voyaga yetgach, o‘zi xohlaydimi-yo‘qmi, hayotining asosiy qismini ish joyida o‘tkazadi. U o‘zining qiziqqan, sevgan kasbida ishlasa, bundan o‘ziga, oilasiga va albatta, jamiyat va davlatga ham foyda keltiradi. Shu tufayli el-yurtda hurmatga sazovor bo‘ladi, obru-e’tibor topadi. Lavhamiz qahramoni Bobonor Nortojiyevni ham hech ikkilanmasdan, ana shunday baxtli insonlardan biri, deyishimiz mumkin. U o‘zining butun faoliyatini maktab ta’limi sohasiga bag‘ishlab, uning rivoji yo‘lida huzur-halovatdan kechgan holda o‘qib-o‘rganib, fidokorona mehnat qilib, kam bo‘lmadi. Bunga esa, o‘z-o‘zidan erishilmaydi, baxtli hamda mazmunli hayot yo‘linining avvalidagi murakkab va mashaqqatli so‘qmoqlardan ham o‘tish talab etiladi. U bularning barchasini o‘z boshidan o‘tkazdi va jamiyatimizning eng baxtiyor a’zolaridan biriga aylandi.
Bobonor Nortojiyev 1953-yil aprel oyining 2-sana-sida Paxtachi tumanidagi “Xudoyberdi” mahallasida, qishloqning ziyoli, hurmatga sazovor insonlaridan hisoblangan Nortoji aka Pardayevlar oilasida tug‘ildi. Bobonorning tengdoshlariga nisbatan anchayin ziyrak, atrof-tevarakdagi hamma narsaga qiziquvchanligi, yaxshi amallarga intiluvchanligi esa ota-onasini alohida umidlantirardi.
Uning o‘qituvchilik kasbini tanlashiga ham bolalikdagi ana shu fazilatlari sababchi bo‘lgan, ehtimol. O‘shanda ularning Hayit Xudoyberdiyev degan muallim qo‘shnilari bo‘lardi. Qishloq maktabida matematika fanidan saboq beradigan domlaning tartibli kiyinishi, muomala madaniyati, xullas, ibratli yurish-turishi endigina aqlini tanigan Bobonorga ijobiy ta’sir etgan va kelgusida xuddi uningdek, o‘qituvchi bo‘lishni ko‘ngliga tukkandi. Maktabdagi o‘quvchilik yillarida esa ustozning ilm dargohidagi eng iste’dodli o‘qituvchilardan ekanligini bilib, qarori yanada qat’iylashgandi. Buning ustiga, o‘tgan asrning yetmishinchi yillarida, qishloq maktablarida o‘qituvchilar tanqisligi sezilib turardi.
1968-yilda qishloqdagi 9-maktabning 8-sinfini tugallagan Bobonor Nortojiyev Kattaqo‘rg‘on shahridagi pedagogika bilim yurtiga hujjatlarini topshirib, kirish imtihonlaridan muvaffaqiyatli o‘tdi. U bilim yurtida a’lo baholarga tahsil olish bilan bir paytda o‘quv dargohidagi hamda Kattaqo‘rg‘on tumanining “Zarafshon” gazetasi qoshidagi “Yosh ijodkorlar” to‘garaklari mashg‘ulotlariga ham faol qatnashardi. Gazeta sahifalarida she’riy mashqlaridan tashqari bilim yurti hamda shahar hayotidan tayyorlagan lavha, xabar va yangiliklari bilan ishtirok etardi. U o‘shandayoq, o‘zi bilgan-bilmagan holda, muallimlik bilan bir qatorda, badiiy ijodning sirli olamiga ham dastlabki odimlarini tashlayotgandi. Aynan, pedagogika bilim yurtida bo‘lajak iste’dodli muallim hamda ijodkorning bunyodkorona mehnat faoliyatiga mustahkam poydevor qo‘yilgandi.
Muallimlar tayyorlash o‘rta-maxsus o‘quv yurtini muvaffaqiyatli tugallab, boshlang‘ich sinflar o‘qituvchisi diplomiga ega bo‘lgan yosh mutaxassis dastlab ikki yil mobaynida o‘sha davrlar taqozosiga ko‘ra, harbiy xizmatda bo‘ldi. Uning uchun harbiy xizmat davri ham foydali kechdi. Harbiy rassom sifatida xizmat qilarkan, kelgusi mehnat faoliyatida muhim ahamiyatga ega bo‘lgan rassomlik iste’dodini ham kamolga yetkazdi.
Harbiy xizmat burchini o‘tab, o‘zi ta’lim olgan 9-umumta’lim maktabida sharafli va mas’uliyatli kasbiga kirishgan yosh muallim tez orada o‘zining kasbiy mahorati, tirishqoqligi, izlanuvchanligi hamda o‘qituvchilik mas’uliyatini yetarli darajada anglab yetganligi bilan maktab pedagogik jamoasi va rahbariyatining e’tirofiga sazovor bo‘ldi. 1976-yilda unga 1-sinfni o‘qitishdek sharafli va mas’uliyatli vazifa ishonib topshirildi. Maktabdagi sharoitni esa “yaxshi” deb bo‘lmasdi. Sinfdagi 24 nafar o‘quvchi uchun 17 ta “Alifbo” darsligi bor edi, xolos. Ular ham bir necha yildan buyon qayta-qayta foydalanilganligi bois, yirtilib, titilib, deyarli yaroqsiz holga kelib qolgandi. Shuning uchun u kitoblarni o‘zi ta’mirlar, darslik yetmagan o‘quvchilarga esa uning kerakli sahifalari va ulardagi rasmlarni o‘zi uyda chizib, keltirib berardi. Tinimsiz ravishda barcha darslar uchun ko‘rgazmali materiallar tayyorlardi. Yosh o‘qituvchining izlanish va intilishlari, astoydil mehnati kutilgan samarasini bermasdan qolmadi. Uning ana shu sinfi o‘quvchilari boshlang‘ich ta’lim, ya’ni 3-sinfni birorta ham “3” bahosiz tugallashdi. Bu Paxtachi tumanida bunday yuqori natijaga erishgan yagona sinf edi. Buning uchun sinf ustozi munosib taqdirlandi. Xalq ta’limi vazirligining “Faxriy yorlig‘i” bilan mukofotlandi, O‘zbekiston o‘qituvchilarining VI seye’zdiga delegat etib saylandi.
Bobonor Nortojiyev ishdan ajralmagan holda oliy pedagogik ma’lumotga ega bo‘ldi. 1981-yilda Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika instituti (hozirgi pedagogika universiteti)ni tamomladi. Keyingi yillarda o‘zbek tili va adabiyoti fani o‘qituvchisi sifatida o‘quvchilarga saboq berdi, maktabning direktor o‘rinbosari lavozimiga munosib ko‘rildi. Shundan so‘ng, 1986-yilda B. Nortojiyevni tuman miqyosidagi rahbarlik ishiga taklif qilishdi. 1992-yilgacha O‘zbekiston KP Paxtachi tumani qo‘mitasida yo‘riqchi, tashkiliy bo‘lim mudiri vazifalarida ishlab, tumanni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishda faol ishtirok etdi. Shu davrda hamqishloqlari unga yuksak ishonch bildirgan holda, xalq deputatlari Paxtachi tuman Kengashi deputatligiga saylashdi. Deputat sifatida saylovchilari bilan uchrashuvlarda bildirilgan fikr-mulohaza va takliflarni hayotga tatbiq etish, ko‘tarilgan muammolarni bartaraf etishda ijobiy natijalarga erishdi.
Qahramonimizning keyingi yillardagi mehnat faoliyati bevosita Navoiy viloyati xalq ta’limi tizimi bilan bog‘liq holda kechdi. 1993-yildan boshlab, yigirma yil davomida Navoiy viloyati xalq ta’limi boshqarmasida yetakchi mutaxassis, umumiy o‘rta ta’lim bo‘limi boshlig‘i, Navoiy viloyati pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va malaka oshirish institutida ma’naviyat ishlari bo‘yicha prorektor, 2003-2013-yillarda viloyat xalq ta’limi boshqarmasi huzuridagi Ta’lim markazida direktor vazifalarida namunali faoliyat yuritdi. Viloyatda xalq ta’limi sifat va samaradorligini oshirish yo‘lida sidqidildan mehnat qildi.
Ayniqsa, viloyat xalq ta’limi boshqarmasi huzuridagi ta’lim markazi direktori lavozimidagi faoliyati davrida uning xalq ta’limi tizimining tajribali va mahoratli mutaxassisi hamda tashkilotchisi sifatidagi qirralari yaqqol namoyon bo‘ldi. Ma’lumki, Navoiy viloyati o‘tgan asrning 2000-yillarigacha xalq ta’limi sohasi, maktab ta’limi sifati va samaradorligi ko‘rsatkichlari bo‘yicha mamlakatda maqtanarli darajada emasdi. Ushbu yo‘nalishda mamlakatimizda quyi o‘rinlarda bo‘lish odatiy holga aylangandi, go‘yo. U esa bunday holat bilan kelisholmasdi. Shuning uchun umumiy o‘rta ta’lim bo‘limi boshlig‘i, viloyat ta’lim markazi rahbari sifatida viloyatda ilg‘or pedagogik texnologiyalarni joriy etishga alohida e’tibor qaratdi. Shahar va tumanlardagi barcha umumta’lim maktablari rahbarlaridan birinchi navbatda ana shu masala ustida jiddiy bosh qotirishni talab qildi. Ushbu yo‘nalishda ijobiy natijalarni qo‘lga kiritgan maktablar rahbarlari va ilg‘or o‘qituvchilar har tomonlama qo‘llab-quvvat-lanib, rag‘batlantirib borildi. 2000-yilda “O‘qitishda ilg‘or pedagogik texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha Navoiy tajribasi” butun respublika bo‘yicha ommalashtirildi. Ta’lim sifati bo‘yicha ham viloyat mamlakatda eng yuqori o‘rinlarga ko‘tarildi.
U o‘zining Navoiy viloyat xalq ta’limi tizimidagi faoliyati davomida viloyat maktablarida ta’lim mazmunini yaxshilash va ko‘tarish borasida chinakamiga fidoiylik ko‘rsatdi. Natijada, bevosita uning rahbarligidagi viloyat ta’lim markazi ta’lim sifati bo‘yicha mamlakatimizda doimiy ravishda peshqadamlar safida tilga olinadigan bo‘ldi.
Bobonor Nortojiyev uzoq yillardan buyon badiiy ijod bilan shug‘ullanadi. 200 dan ziyod she’rlari matbuotda yoritilgan. Jumladan, “Istiqlolnoma”, “E’tirof” (Navoiy viloyatiga bag‘ishlangan), “Maqsad sari intilar yoshlar” qasidalari asosida tayyorlangan videolavhalar Navoiy viloyat televideniyesi orqali namoyish etildi. “Ma’rifat”, “Mahalla”, “Ishonch” gazetalarida va “Sharq yulduzi” jurnalining 2019- yil 9-sonida Bobonor Nortojiyev ijodidan namunalar berilgan. Navoiy kon-metal-lurgiya kombinati tomonidan tayyorlab, chop etilgan (2020-yil) “Kengliklar sururi” kitobiga erkin ijodkorning she’rlari kiritilgan.
Bobonor Nortojiyevning “Mehrning surati”, “Bahor sog‘inchi”, “Istiqlol sururi”, “Vatan ichra”, “Muazzam tuyg‘ular” va “Tong tarovati” nomli she’riy kitoblari Toshkentdagi “Yangi asr avlodi” nashriyoti tomonidan chop etilgan. Ijodkor-pedagog O‘zbekiston yozuvchilar uyushmasining a’zosi hisoblanadi. Bobonor Nortojiyev fidokorona va faol xizmatlari uchun “Xalq ta’limi a’lochisi”, I darajali “Mehnat faxriysi” unvonlari, “O‘zbekiston Respublikasi Mustaqilligiga 20 yil”, “O‘zbekiston Respublikasi Mustaqilligiga 25 yil” va “O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga 30 yil” ko‘krak nishonlari bilan taqdirlangan.
Qahramonimizning pensiyaga chiqqaniga ham anchagina bo‘ldi. Lekin xuddi oldingi yillardagi singari, u hozir ham deyarli har kuni ertalabdan kechgacha turli yumushlar bilan band. Katta hurmatga sazovor mehnat faxriysi sifatida “Uch avlod uchrashuvi” kabi mahalla, shahar va viloyat miqyosidagi turli tadbirlarga taklif qilishganlarida, hech qachon rad etmaydi. Yosh avlodning jamiyatimizning munosib a’zolari sifatida shakllanishlariga hissasini qo‘shishni o‘zining mas’uliyatli burchi deb biladi. Yoshlardan maslahatlarini ayamaydi. Ularga boy hayotiy tajribalaridan so‘zlab beradi.
Shuningdek, u keksalik ta’tilini badiiy adabiyot, she’riyat bilan jiddiy shug‘ullanish uchun eng qulay imkoniyat deb biladi va shunga amal qilib kelmoqda. Shu tufayli keyingi yillarda uning muallifligida chop etilayotgan badiiy adabiyotlar soni sezilarli darajada ko‘paymoqda.
Yaqinda shoirning 70 yoshi munosabati bilan tashkil etilgan tadbir “Tong tarovati” kitobining taqdimotiga ulandi. Do‘st-u yorlar, hamkasblar, muxlislar, yoshlar jam bo‘lgan kechada ham pedagog, ham shoir hayot yo‘liga nazar tashlandi.Bobonor Nortojiyevning oilasiga ham faqat havas qilish mumkin. Umr yo‘ldoshi Momosuluv aya bilan besh nafar farzand, ikki o‘g‘il va uch qizlarini ham o‘zlari singari bilimdon, el-yurt ishiga kamarbasta, axloq-odobiga havas qilgulik insonlar etib tarbiyalashdi. Bugungi kunda ularning barchasi o‘zlarining jamiyat va hayotdagi munosib o‘rinlarini topishgan. Sherzod axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bo‘yicha oliy ma’lumotli mutaxassis sifatida mazkur sohada muvaffaqiyatli faoliyat yuritib kelmoqda. Odilbek Navoiy viloyat “Do‘stlik bayrog‘i” va “Znamya drujbi” gazetalari birlashgan tahririyatida ishlaydi. Uch nafar qizlari esa, xuddi ota-onalari singari mehnat faoliyatlarini maktab ta’limi, muallimlik bilan bog‘lashgan. Ulardan biri o‘quvchilarga O‘zbek tili va adabiyoti, ikkalasi esa Ingliz tili fanlaridan saboq berib kelishmoqda. Shuning barobarida Bobonor bobo hamda Momosuluv ayalar biri biridan shirin nevaralari tarbiyasiga ham jiddiy e’tibor qaratishmoqda.
Bu esa, hech shubhasiz, qahramonimizning hayotdan mamnunligini oshirgan holda, quvonchiga quvonch, umriga umr qo‘shmoqda.
Olim XO‘JAYEV
