Mamlakatimizda ijtimoiy himoyaga muhtoj bo‘lgan shaxslarga har tomonlama yordam berib kelinmoqda. Ijtimoiy himoya sohasi yurtimizda shiddat bilan rivojlanib borayotir. Xususan, 2023-yilda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Ijtimoiy himoya milliy agentligining tashkil etilishi bunga yaqqol misoldir.
Mamlakatimizning har bir tumanida “Inson” ijtimoiy xizmatlar markazlari faoliyat boshlagan. Bu markazlarning ochilishidan maqsad – ijtimoiy himoyaga muhtoj shaxslarni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash, ularning muammolarini bir joyda hal qilishdan iboratdir. “Inson” markaziga tashrif buyurgan har bir fuqaroning muammosini markazning o‘zida hal qilish imkoniyati mavjud.
Markazning asosiy yo‘nalishlaridan biri bo‘lgan – og‘ir ijtimoiy vaziyatga tushib qolgan yoki tushib qolish xavfi bo‘lgan insonlarga psixologik xizmat tashkil etib, ularning muammolarini, tushkun holatdan chiqarish uchun kognitiv terapiyalar qo‘llaniladi.
Afsuski, vatandoshlarimizda “psixolog” va “psixologik yordam” to‘g‘risida noto‘g‘ri tushunchalar mavjuddir. “Psixolog – ruhiy holatida buzilishi bo‘lgan fuqarolar bilan shug‘ullanadi”, degan xalqimizda xato fikr qolib ketgan. Aslida, psixologik xizmatga aqlan sog‘lom kishilar, hayot sinovlari natijasida tushkunlik va stressga tushib qolgan insonlar ruhiy ko‘mak, dalda olishga muhtoj bo‘lganliklari uchun murojaat qilishadi.
Har kim hayotida turli xil sinovlar, ko‘ngilsiz voqealar natijasida tushkunlikka tushib qolib, hayotini izdan chiqarib yuborish holatlari uchrab turadi. Bunday holatda o‘zlaridagi xatolarni, kamchiliklarni qabul qila olmaydi. Oilalardagi kelishmovchiliklar, moddiy yetishmovchiliklar, bir-birlarini tushmasliklar, qo‘rquv, yaqin insonni yo‘qotishlar, hattoki kuchli hayajon ham inson ruhiyatida o‘zgarish-lar sodir bo‘lishiga olib kelishi mumkin.
Bunday hollarda insonlar yaqin kishilariga aytib, xato qilib qo‘yishlari ham bo‘lib turadi. Muammolarini bir tomondan hal qilib, o‘zidagi holatni o‘zgartira olmaydilar. Bunday hollarda psixolog ko‘magi zarur bo‘ladi.
“Inson”’ ijtimoiy xizmatlar markazida psixolog faoliyati yo‘lga qo‘yildi. Tumanlarda tashkil etilgan psixologlar 12 toifadagi shaxslarga, ya’ni o‘zgalar parvarishiga muhtojlar, nogironligi bo‘lgan shaxslar, tazyiq va zo‘ravonlikka uchragan xotin-qizlar va ularning voyaga yetmagan farzandlari, kam ta’minlangan oilalar, yetim bolalar, ota-onalik huquqidan mahrum etilmasdan, farzandlarini olib ketgan ota-onalar, voyaga yetmagan onalar va otalar, ota-onasi xorijiy davlatga ketgan, muayyan yashash joyiga ega bo‘lmagan shaxslar, ota-ona qaramog‘isiz qolgan bolalar, ozodlikdan mahrum etish jazosini o‘tab bo‘lgan fuqarolar, texnogen, tabiiy va ekologik tusdagi favquloddagi vaziyatlardan jabrlangan shaxslarga xizmat ko‘rsatadi.
Psixolog qabuliga kelgan fuqarolarning ma’lumotlari ulardagi psixologik holati, muammolari sir saqlanadi. Fuqarolar bilan individual, oila bilan ham shug‘ullaniladi.
Hozirgacha markazimiz 400ga yaqin fuqarolarga psixologik xizmat ko‘rsatdi. Ularning hayotidagi muammolarini, yoshlikda qolib ketgan travmalari, oilaviy masalalari yuasidan psixologik konsultatsiyalar olib borildi. Psixolog insonlar-ni tinglaydi, empatiya orqali munosabatda bo‘ladi. Insonlarni boricha qabul qiladi. Xatolarini ko‘rsatadi, hayotini yaxshi tomonga o‘zgarishiga yordam beradi. Maqsadlari sari ruhlantiradi.
Umida QURBONQULOVA,
Paxtachi tumani “Inson” ijtimoiy xizmatlar markazi psixologi
