2023-yilda Yevropa Ittifoqiga aʼzo boʻlmagan mamlakatlardan 4,3 million kishi koʻchib kelgan. Yana 1,5 million kishi Yevropa Ittifoqi davlatlari o‘rtasida ko‘chib o‘tdi. Yevropa Ittifoqi noqonuniy migratsiyani nazorat qilish ustida ishlasa-da, ba’zi mamlakatlar yuqori malakali ishchilarni faol ravishda qidirmoqda.
Yevropa Ittifoqining ko’k kartasi Yevropa Ittifoqi tashqarisidan yuqori malakali ishchilarni jalb qilish mexanizmlaridan biridir. 2023 yilda Yevropa Ittifoqiga a’zo bo’lmagan 89 000 ga yaqin mutaxassislarga ko’k karta berildi, ularning aksariyati Germaniya tomonidan chiqarilgan. «Eurostat» ma’lumotlariga ko’ra, so’nggi yillarda bu raqam ortib bormoqda.
Yevropa Komissiyasi uchinchi davlat fuqarolari va ish beruvchilar uchun ko’k kartani yanada jozibador qilish uchun bir nechta yangilanishlarni kiritdi. Biroq, ekspertlar va olimlar yuqori iste’dodlarni jalb qilish uchun faqat Moviy kartaning o’zi yetarlimi yoki yo’qligi haqida ehtiyotkor bo’lishmoqda.
Xo’sh, qaysi Yevropa Ittifoqi mamlakatlari ko’proq ko’k kartalarni chiqaradi? Bu iste’dodni jalb qilish uchun yetarlimi? Va ular orasidagi katta farqlarni mutaxassislar qanday izohlaydilar?
A’zo davlatlar tomonidan chiqarilgan Yevropa Ittifoqining ko’k kartalari soni so’nggi yillarda keskin o’sdi – 2016 yildagi 20 979 tadan 2023 yilda 89 037 tagacha – yetti yil ichida to’rt baravar yoki 300% dan ortiq o’sishni ko’rsatdi.
Germaniya 78% ulush bilan Yevropa Ittifoqining «Blue Card»i o’sishida yetakchilik qilmoqda
«O’sishning asosiy sababi Germaniya tomonidan chiqarilgan ko’k kartalar sonidir», dedi Lints Yoxannes Kepler universitetidan doktor Almina Besich, Zalsburg universiteti dotsenti Jeneta Karabegovich va Gyoteborg universiteti professori Andreas Didrix «Euronews Business»ga suhbatida.
Ular Germaniyaning ko‘plab sohalarda ishchi kuchi tanqisligiga duch kelayotgani, xususan, ayrim sektorlar ta’sir ko‘rsatayotgani va ko‘k karta Germaniyadagi mehnat migratsiyasi siyosatida markaziy rol o‘ynashini tushuntirishdi.
«Eurostat» ma’lumotlariga ko’ra, Germaniya 2023 yilda Yevropa Ittifoqining eng ko’p ko’k kartalarini chiqargan – 69 353 ta, bu umumiy ko’rsatkichning 78% ni tashkil qiladi. Undan keyingi o‘rinlarni 7402 (8%) bilan Polsha va 3912 (4%) bilan Fransiya egalladi.
Litva 1710 ta karta bilan toʻrtinchi oʻrinni egalladi, Avstriya ham 1135 ta karta chiqargan holda 1000 tadan oshib ketdi.
Yevropa Ittifoqining ko’k kartalarini kim oladi?
2023-yilda Hindiston fuqarolari eng ko‘p ko‘k kartalarni (21228 yoki 24%), Rossiya (9488 yoki 11%), Turkiya (5803 yoki 7%) va Belarus (5294 yoki 6%) fuqarolari olgan. Boshqa taniqli oluvchilar orasida Iroq (3,990), Misr (2,529), Pokiston (2,408), Suriya (1,810) va Buyuk Britaniya (1,074) fuqarolari bor.
O‘zbekiston fuqarolari Ko‘k kartani olishi mumkinmi?
Ha, O‘zbekiston fuqarolari YI Ko‘k kartasini olishlari mumkin, ammo bu jarayon qat’iy talablarga bog‘liq. YIga a’zo bo‘lmagan mamlakat fuqarolari sifatida O‘zbekistonliklar ushbu ruxsatnomani olish uchun Yevropa Ittifoqiga a’zo mamlakatlardan birida ish beruvchi topishi va belgilangan mezonlarga javob berishi kerak.
Ko‘k kartani olish uchun asosiy shartlar:
- Yuqori malaka:
- Kamida bakalavr darajasidagi oliy ma’lumotga ega bo‘lish (3 yillik yoki undan yuqori darajadagi ta’lim). Diplom YI mamlakatida tan olinishi kerak.
- Muayyan hollarda, agar oliy ma’lumot bo‘lmasa, 5 yillik professional ish tajribasi talab qilinishi mumkin (masalan, IT sohasida).
- Ish shartnomasi yoki taklifnoma:
- YI mamlakatidagi ish beruvchidan kamida 1 yil muddatga mo‘ljallangan ish shartnomasi yoki majburiy ish taklifnomasi bo‘lishi kerak.
- Ish haqi belgilangan minimal darajadan yuqori bo‘lishi lozim (odatda YI mamlakatidagi o‘rtacha ish haqining 1,5 barobari, masalan, Germaniyada yiliga taxminan 58,400 yevro (2025 yil holatiga ko‘ra) yoki muayyan sohalarda 45,552 yevro).
- Malaka va tajriba:
- Ish sohasiga mos keladigan malaka yoki tajriba (masalan, muhandislik, tibbiyot, IT va h.k.).
- Agar kasb tartibga solinadigan bo‘lsa (masalan, shifokorlik), YI mamlakatida malaka tan olinishi yoki litsenziya talab qilinadi.
- Tibbiy sug‘urta:
- YI mamlakatiga kirishdan oldin to‘liq tibbiy sug‘urta polisi (kamida 30,000 yevro qoplamali, COVID-19ni o‘z ichiga olgan) taqdim etilishi kerak.
- Hujjatlarning to‘liqligi:
- Pasport (O‘zbekiston fuqarosining biometrik pasporti).
- Ish shartnomasi yoki taklifnoma.
- Diplom va boshqa malaka hujjatlari (YI mamlakatida tan olingan bo‘lishi kerak).
- Tibbiy sug‘urta polisi.
- Ariza blankasi (masalan, Germaniya uchun Videx blankasi).
- Viza talablari:
- Ko‘k karta olish uchun dastlab milliy viza (D turi) olish kerak. Bu viza YI mamlakatining elchixonasi yoki konsulligi orqali rasmiylashtiriladi.
- Masalan, Germaniyada milliy viza Visametric xizmati orqali topshiriladi.
Ko‘k kartani olish jarayoni:
- Ish topish:
- YI mamlakatidagi ish beruvchidan ish taklifini oling. Bu uchun LinkedIn, Indeed, yoki maxsus ish portallari (masalan, Germaniya uchun www.make-it-in-germany.com foydali bo‘ladi.
- Ish beruvchi Ko‘k karta shartlariga mos keladigan ish haqi va shartnoma taqdim etishi kerak.
- Hujjatlarni tayyorlash:
- Pasport, diplom, ish shartnomasi, tibbiy sug‘urta va boshqa kerakli hujjatlarni to‘plang.
- Hujjatlar YI mamlakatining talablariga muvofiq tarjima qilinishi va apostil qo‘yilishi mumkin.
- Milliy vizaga ariza topshirish:
- O‘zbekistondagi YI mamlakatining elchixonasi yoki konsulligiga (masalan, Germaniya elchixonasi yoki Visametric markazi) murojaat qiling.
- Ariza blankasini to‘ldiring (masalan, Videx blankasi) va barcha hujjatlarni taqdim eting.
- Viza to‘lovi (taxminan 75 yevro) va qo‘shimcha xizmat to‘lovlari (Visametric uchun) to‘lanadi.
- YI mamlakatiga kirish va Ko‘k karta olish:
- Milliy viza bilan YI mamlakatiga kirgandan so‘ng, mahalliy chet elliklar idorasiga (masalan, Germaniyada Ausländerbehörde) Ko‘k karta uchun ariza topshirasiz.
- Ariza odatda 2-3 oy ichida ko‘rib chiqiladi.
- Yashash ruxsatnomasi:
- Ko‘k karta odatda 1-4 yil muddatga beriladi va uni uzaytirish mumkin. 33 oy doimiy ishlashdan so‘ng doimiy yashash ruxsatnomasiga ariza berish imkoniyati mavjud.
O‘zbekiston fuqarolari uchun qo‘shimcha eslatmalar:
- Germaniya misoli: Germaniya Ko‘k karta uchun eng mashhur YI mamlakatlaridan biridir. O‘zbekistonliklar Germaniya elchixonasi orqali milliy vizaga ariza topshirishi mumkin. Hujjatlarni Visametric markazi orqali topshirish talab qilinadi.
- Cheklovlar: Daniya, Irlandiya va Buyuk Britaniya (YI tarkibidan chiqqan) Ko‘k karta dasturida ishtirok etmaydi.
- Diplom tan olinishi: Oliy ta’lim diplomlari YI mamlakatida tan olinishi uchun maxsus tekshiruvdan o‘tishi mumkin (masalan, Germaniyada ANABIN ma’lumotlar bazasi orqali).
- Til bilimi: Ko‘pincha ish beruvchilar nemis, ingliz yoki mahalliy tilni bilishni talab qilishi mumkin, ammo bu Ko‘k karta shartlarida majburiy emas.
Maslahatlar:
- Ish izlash: YI mamlakatlarida ish topish uchun onlayn platformalardan foydalaning yoki maxsus agentliklar bilan bog‘laning. Faqat ishonchli agentliklarni tanlang, chunki soxta vositachilar ko‘p.
- Hujjatlarni oldindan tayyorlang: Diplom, tajriba hujjatlari va boshqa hujjatlarni YI talablariga moslashtirish uchun vaqt ajrating.
- Konsultatsiya: YI mamlakatining elchixonasi yoki konsulligidan aniq talablarni oldindan tekshirib oling, chunki har bir mamlakatning qo‘shimcha shartlari bo‘lishi mumkin.
O‘zbekiston fuqarolari Yevropa Ittifoqining Ko‘k kartasini olishlari mumkin, ammo bu jarayon malaka, ish taklifi va hujjatlarning to‘liqligiga bog‘liq. Eng muhim qadam – YI mamlati ish beruvchisidan shartlarga mos keladigan ish taklifini olish. Jarayonni boshlash uchun O‘zbekistondagi tegishli elchixona yoki Visametric kabi xizmat markazlariga murojaat qiling. Qo‘shimcha savollar bo‘lsa, aniq mamlakat elchixonasi yoki https://ec.europa.eu/immigration/ saytidan ma’lumot olishingiz mumkin.
Jamolbek SALOMOV, tayyorladi
