Suriya xavfsizlik kuchlari druzlar va badaviylar qabilalari o‘rtasidagi janglarni bostirish uchun mamlakat janubidagi notinch Suvaydaga safarbar o‘tkazmoqda, Suriya Ichki ishlar vazirligi mintaqada yana bir o‘t ochishni to‘xtatish rejimi barbod bo‘lganini ma’lum qildi.
Isroil avvalroq Suriya hukumatini janubdan chekinishi haqida ogohlantirgan va uning kuchlari juma kuni Suriyaning Palmira-Xoms avtomagistralida hujum uyushtirgan. Suvayda tomon yo’l olgan badaviy jangchilar karvoni ham nishonga olingan.
Suriyadagi badaviy jangchilar payshanba kuni kechki payt Suriya hukumat kuchlari janubi-g‘arbiy Suvayda viloyatidan olib chiqib ketilganiga va Suriya prezidenti Ahmad al-Shara tomonidan yuzlab odamlarning o‘limiga sabab bo‘lgan yaqinda sodir bo‘lgan zo‘ravonlik portlashi ostidan chegara chizishga urinishiga qaramay, druzlar jangarilariga qarshi yangi hujum boshlaganliklarini aytishdi.
Damashqda Ichki ishlar vazirligidagi manba hukumatning o’z kuchlarini Suvaydaga ko’chirish qarori mahalliy aholining yordam so’ragan murojaati ortidan olinganini ma’lum qilgan.
“Asosan druzlar yashaydigan bu provinsiyada badaviy qabilalari istiqomat qiladi, biroq ular boshqa viloyatlardagi boshqa qabilalarga yordam berishga va jangga qoʻshilishga chaqirishgan”, dedi manba.
Xodrning ta’kidlashicha, vaziyat «Asaddan keyingi Suriyada juda xavfli keskinlik rejimiga o’tmoqda».
«Bu badaviy qabilalari va ba’zi druzlar guruhlari o’rtasidagi eski yoriq bo’lib, rejim qulagandan beri zo’ravonliklar bo’lib kelmoqda. Ammo bu safar vaziyat boshqacha, chunki badaviy qabilalari davlatning aralashuvini talab qilmoqda», dedi Xodr.
Badaviy harbiy qo‘mondoni Reuters axborot agentligiga sulh faqat hukumat kuchlariga taalluqli bo‘lganini, ularga emas, jangchilar so‘nggi kunlarda druzlar qurolli guruhlari qo‘lga olgan badaviylarni ozod qilishga intilayotganini aytdi.
Isroilning bahonasi nima?
Suriya rahbariyati badaviylar va druzlar o‘rtasida o‘t ochishni to‘xtatishga urinayotgan bir paytda Isroilning hujumlarini uning suverenitetini buzish sifatida qoraladi.
Isroil esa Suriyaga qilgan so’nggi bombardimonini druzlar ozligini himoya qilish, degan bahona bilan oqlamoqda.
Norasmiy manbalarning keltirishicha, 14 yillik halokatli urushdan so’ng uzoq yillik yetakchi Bashar al-Assad hokimiyatdan chetlatilganidan beri Isroil Suriyaga yuzlab marta zarba berdi. Bunga misol qilib 1967 yildan beri bosib olgan g’arbiy Golan tepaliklarini hisobga olmaganda, o’z hududining 400 kvadrat kilometrini (155 kvadrat milya) bosib olgani va ishg’ol qilganini keltirish mumkin.
Ayni paytda Qatar amiri Shayx Tamim bin Hamad Al Tani Suriya prezidenti Ahmad al-Shara bilan telefon orqali suhbatda Isroilning Suriyaga bir necha kun davom etgan hujumlarini qoraladi.
Shayx Tamim idorasining juma kuni e’lon qilgan bayonotiga ko’ra, amir Isroilning Suriyani bombardimon qilishini mamlakat suvereniteti, xalqaro huquq va Birlashgan Millatlar Tashkiloti Nizomini «qo’pol ravishda buzish» va «mintaqaviy barqarorlikka tahdid» deb ta’riflagan.
Prezident Tayyip Erdo’g’an payshanba kuni Isroilning mamlakatda o’t ochishni to’xtatishga «sabotaj» qilishga uringan harakatlaridan so’ng Turkiya Suriyaning bo’linishiga yoki uning ko’p madaniyatli tuzilishi va hududiy yaxlitligiga zarar yetkazilishiga yo’l qo’ymasligini aytdi.
Turkiya prezidenti Toyib Erdo‘g‘an va Suriya yetakchisi al-Shara payshanba kuni telefon orqali suhbatgan. Unda rahbarlar Isroilning Damashqqa uyushtirgan hujumlarini muhokama qilishdi. Erdo‘g‘on Damashqni qo‘llab-quvvatlashini bildirgan.
Isroilning Damashqqa havo hujumlari ortidan Suriyada sulhning ta’minlanishida Turkiya muhim rol o’ynadi. Turkiya razvedka xizmati vakillari Suriyadagi druzlar yetakchisi bilan muzokara o‘tkazdi, deb xabar berdi Turkiya xavfsizlik manbasi.
Qo’shma Shtatlar Isroilni qo’llab-quvvatladimi?
AQSh davlat departamenti matbuot kotibi Temmi Bryus Qo’shma Shtatlar Suriyadagi zo’ravonlikni qoralashini aytdi va Suriya hukumatini oldinga yo’l tutishga chaqirdi.
«Biz hozirgi inqirozni hal qilish va ikki suveren davlat o’rtasida doimiy kelishuvga erishish uchun AQSh tomonidan Isroil va Suriya bilan yuqori darajada diplomatik hamkorlik qilmoqdamiz», dedi u Bryus.
«Isroilning Suriyadagi aralashuvi va faoliyatiga kelsak , AQSh Isroilning so’nggi zarbalarini qo’llab-quvvatlamadi», deya hujumni qoraladi Bryus.
Bryusning izohlari Isroil armiyasining Suriyaga qarshi hujumlari uchun faqat AQShning logistik yordamiga ishora qiladimi yoki yo’qmi, bu yog’I hozircha noma’lum.
