Toshkent, 25-iyul 2025-yil – O‘zbekiston Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2025-yilning birinchi yarmida mamlakatda o‘rtacha oylik nominal ish haqi 5,982,3 million so‘mni tashkil etib, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 17,2 foizga o‘sdi. Bu ko‘rsatkich 2021-yilga nisbatan ikki baravar o‘sishni anglatadi. Ushbu maqolada o‘rtacha ish haqining o‘sish sabablari, hududiy va sohaviy farqlar, shuningdek, iqtisodiy tengsizlik masalalari tahlil qilinadi.
O‘rtacha ish haqining o‘sishi: Asosiy ko‘rsatkichlar
2025-yil yanvar-iyun oylarida O‘zbekistonda o‘rtacha oylik nominal ish haqi 5,982,3 million so‘mga yetdi, bu 2024-yildagi 5,106 million so‘mdan sezilarli o‘sishni ko‘rsatadi. Bu o‘sish iqtisodiy faollikning ortishi, soliq yig‘imlari ko‘payishi va davlat tomonidan ish haqlarini oshirish bo‘yicha qabul qilingan choralar bilan bog‘liq. Masalan, 2024-yil 12-avgustda Prezident Shavkat Mirziyoyev tomonidan budjet tashkilotlari xodimlari uchun ish haqi 10 foizga, tibbiyot xodimlari uchun esa 15 foizga oshirilgan edi.
Hududlar bo‘yicha eng yuqori o‘rtacha ish haqi Toshkent shahrida qayd etildi – 10,138 million so‘m (18,8% o‘sish). Navoiy viloyati 7,48 million so‘m, Toshkent viloyati esa 5,67 million so‘m bilan keyingi o‘rinlarda turadi. Eng kam o‘rtacha ish haqi Qashqadaryo viloyatida – 4,14 million so‘m, shuningdek, Namangan va Surxondaryo viloyatlarida 4,3 million so‘m atrofida kuzatildi.
Sohalar bo‘yicha farqlar
O‘rtacha ish haqining o‘sishi iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha turlicha bo‘ldi. Quyida asosiy sohalardagi o‘rtacha oylik ish haqi va o‘sish sur’atlari keltiriladi:
-
Bank, sug‘urta, lizing va kredit vositachiligi: 16,252 million so‘m (13,9% o‘sish). Bu soha eng yuqori maosh to‘lanadigan soha sifatida yetakchilik qilmoqda.
-
Axborot va aloqa: 14,785 million so‘m (17% o‘sish). Ayniqsa, kompyuter dasturlash xizmatlari bo‘yicha o‘rtacha ish haqi 18 million so‘mga yetdi.
-
Tashish va saqlash: 9,006 million so‘m (16% o‘sish).
-
Sanoat: 7,173 million so‘m (15,4% o‘sish).
-
Savdo: 6,7 million so‘m (12,8% o‘sish).
-
Qurilish: 5,888 million so‘m (6,1% o‘sish).
-
San’at, ko‘ngil ochish va dam olish: 5,036 million so‘m (20,7% o‘sish – eng yuqori o‘sish sur’ati).
-
Ta’lim: 4,141 million so‘m (18,3% o‘sish).
-
Sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar: 3,697 million so‘m (12,4% o‘sish).
Ta’lim va sog‘liqni saqlash sohalari eng kam maosh to‘lanadigan sohalardan bo‘lib qolmoqda, bu esa ijtimoiy sohalardagi xodimlarning daromad tengsizligi muammosini ko‘rsatmoqda. Masalan, maktabgacha ta’lim sohasida o‘rtacha ish haqi atigi 2,2 million so‘mni tashkil etdi, oliy ta’limda esa 9,57 million so‘mga yetdi.
Hududiy tengsizlik
O‘rtacha ish haqidagi farqlar hududlar bo‘yicha sezilarli. Toshkent shahri va Navoiy viloyati respublika o‘rtacha ko‘rsatkichidan yuqori bo‘lsa, Qashqadaryo, Surxondaryo va Namangan viloyatlari pastroq ko‘rsatkichlarga ega. 2024-yilda Toshkent shahri va Qashqadaryo o‘rtasidagi ish haqi farqi 2,33 barobarga yetdi, bu 2020-yildagi 83 foiz farqdan sezilarli o‘sishni ko‘rsatadi.
Eng yuqori o‘sish sur’atlari Toshkent shahrida (18,8%), Sirdaryo (18%), Jizzax (17%), Farg‘ona (16,9%) va Namangan (16,6%) viloyatlarida qayd etildi. Bu o‘sishlar soliq yig‘imlari ko‘payishi (masalan, Toshkentda 31% o‘sish) va iqtisodiy faollikning kuchayishi bilan bog‘liq.
Iqtisodiy va ijtimoiy ta’sir
O‘rtacha ish haqining o‘sishi iqtisodiy rivojlanishning ijobiy ko‘rsatkichi bo‘lsa-da, sohalardagi va hududlardagi tengsizlik muammosi davom etmoqda. Bank va IT sohasidagi yuqori maoshlar iqtisodiy faollikning zamonaviy tarmoqlarda rivojlanayotganini ko‘rsatsa-da, ta’lim va sog‘liqni saqlash kabi ijtimoiy sohalarda ish haqi pastligi xodimlarning moddiy ahvoliga salbiy ta’sir qilmoqda.
