Toshkent, 25-iyul 2025-yil – O‘zbekiston Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2025-yilning birinchi yarmida mamlakatda o‘rtacha oylik nominal ish haqi 5,982,3 million so‘mni tashkil etdi, bu o‘tgan yilga nisbatan 17,2% o‘sishni ko‘rsatadi. Biroq, ko‘plab o‘zbekistonliklar, masalan, oylik maoshi 3 million so‘m bo‘lgan fuqarolar, bu o‘rtacha ko‘rsatkichdan ancha past daromad olishmoqda. Ushbu maqolada o‘rtacha maoshning o‘sishi, soha va hududiy farqlar, shuningdek,bunday maoshlarning nega pastligi nuqtai nazaridagi holat tahlil qilinadi.
O‘rtacha maosh: Statistik ko‘rinish
2025-yilning yanvar-iyun oylarida O‘zbekistonda o‘rtacha oylik nominal ish haqi 5,982,3 million so‘mga yetdi, bu 2024-yildagi 5,106 million so‘mdan sezilarli o‘sishni ko‘rsatadi. Bu o‘sish iqtisodiy faollikning ortishi, soliq yig‘imlari ko‘payishi (2024-yilda 31% o‘sish) va davlat tomonidan maoshlarni oshirishga qaratilgan chora-tadbirlar bilan bog‘liq. Masalan, 2024-yil avgustda budjet tashkilotlari xodimlari uchun maoshlar 10%, tibbiyot xodimlari uchun esa 15% oshirildi.
Ammo bu o‘rtacha ko‘rsatkich hamma uchun bir xil emas. Masalan, oylik maoshi 3 million so‘m bo‘lgan fuqarolar bu raqamni haqiqatdan uzoq deb hisoblashi mumkin. Buning sabablari quyida tahlil qilinadi.
Nima uchun farqlar mavjud?
1. Sohaviy tengsizlik
O‘zbekistonda ish haqi sohalarga qarab katta farq qiladi. Quyida 2025-yil uchun asosiy sohalardagi o‘rtacha maoshlar keltiriladi:
-
Bank, sug‘urta, kredit vositachiligi: 16,252 million so‘m (13,9% o‘sish).
-
Axborot va aloqa (IT): 14,785 million so‘m (17% o‘sish).
-
Sanoat: 7,173 million so‘m (15,4% o‘sish).
-
Ta’lim: 4,141 million so‘m (18,3% o‘sish).
-
Sog‘liqni saqlash: 3,697 million so‘m (12,4% o‘sish).
-
Maktabgacha ta’lim: 2,2 million so‘m.
Agar siz ta’lim, sog‘liqni saqlash yoki maktabgacha ta’lim sohasida ishlasangiz, 3 million so‘mlik maoshingiz bu sohalardagi o‘rtacha ko‘rsatkichlarga yaqin. Masalan, maktabgacha ta’lim sohasida ish haqi 2,2 million so‘m atrofida bo‘lib, bu respublika o‘rtacha ko‘rsatkichidan 2,7 barobar kam.
2. Hududiy farqlar
Maoshlar hududlar bo‘yicha ham turlicha:
-
Toshkent shahri: 10,138 million so‘m (18,8% o‘sish).
-
Navoiy viloyati: 7,48 million so‘m.
-
Qashqadaryo viloyati: 4,14 million so‘m.
-
Namangan va Surxondaryo: 4,3 million so‘m atrofida.
Agar siz Toshkentdan tashqari hududda, masalan, Qashqadaryo yoki Namanganda yashasangiz, maoshingizning 3 million so‘m bo‘lishi hududiy farqlar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Toshkent shahri va Qashqadaryo o‘rtasidagi maosh farqi 2,33 barobarni tashkil etadi.
3. Statistikaning cheklovlari
O‘rtacha maosh hisoblanayotganda norasmiy sektor (qishloq xo‘jaligi, kichik biznes) va yarim kunlik ishlaydiganlarning daromadlari ko‘pincha hisobga olinmaydi. Bu esa o‘rtacha ko‘rsatkichni sun’iy ravishda yuqori ko‘rsatishi mumkin. Agar siz norasmiy sektorda yoki past maoshli sohada (masalan, xizmat ko‘rsatish, savdo) ishlasangiz, maoshingiz 3 million so‘m atrofida bo‘lishi odatiy hol.
4. Inflyatsiya va real daromad
2024-yilda O‘zbekistonda inflyatsiya darajasi 8-9% atrofida bo‘ldi, bu esa maoshning real xarid qobiliyatini pasaytiradi. 2,8 million so‘mlik nominal maosh inflyatsiya tufayli 2024-yildagi 2,5-2,6 million so‘mga teng bo‘lishi mumkin. Bu esa o‘rtacha maoshning “yuqori” ko‘rinishiga qaramay, hayot xarajatlarini qoplashda qiyinchiliklar tug‘diradi.
Sizning maosh nega farq qiladi: 2,8 million so‘mlik maosh
Sizning 3 million so‘mlik maoshingiz ko‘plab o‘zbekistonliklar uchun real holatni aks ettiradi. Masalan:
-
Ta’lim sohasi: Maktab o‘qituvchilari yoki maktabgacha ta’lim tarbiyachilari uchun maoshlar 1,8-3 million so‘m atrofida.
-
Sog‘liqni saqlash: Hamshiralar yoki past darajali tibbiy xodimlar uchun maoshlar 2-3,5 million so‘m oralig‘ida.
-
Xizmat ko‘rsatish: Do‘kon sotuvchilari, ofitsiantlar yoki tozalovchilar uchun maoshlar 2-3 million so‘m atrofida bo‘lishi mumkin.
Agar siz ushbu sohalardan birida yoki Toshkentdan tashqari hududda ishlasangiz, maoshingiz respublika o‘rtacha ko‘rsatkichidan past bo‘lishi tabiiy. Statistikada yuqori maoshli sohalardagi (bank, IT) xodimlarning daromadlari o‘rtacha ko‘rsatkichni ko‘taradi, ammo bu ko‘pchilikning haqiqiy daromadini aks ettirmaydi.
