Hozirgi kunda chet el musiqasi, xususan, K-pop janri butun dunyoda, jumladan, O‘zbekistonda katta shuhrat qozonmoqda. Xususan, «BLACKPINK» guruhidan Rose va amerikalik xonanda Bruno Marsning “APT” qo‘shig‘i internet tarmoqlarida katta shov-shuv ko‘tardi. Bu qo‘shiq nafaqat jozibali ritmi va raqsga chorlovchi ohangi bilan e’tiborni tortdi, balki Koreya madaniyatining “Apartment” deb nomlangan ichkilik o‘yini asosida yaratilgani bilan ham ajralib turadi. Ammo ushbu qo‘shiqning mazmuni o‘zbek mentalitetiga qanchalik mos keladi?
Qo‘shiqning kelib chiqishi va mazmuni
“APT” qo‘shig‘i 2024-yil 18-oktyabrda chiqarilgan bo‘lib, Rose va Bruno Marsning ilk hamkorligi sifatida e’tirof etildi. Qo‘shiq nomi koreyscha “apateu” (아파트) so‘zidan olingan bo‘lib, inglischadagi “apartment” (kvartira) so‘zini anglatadi. Rose Vogue nashriga bergan intervyusida qo‘shiq g‘oyasi do‘stlari bilan studiyada “Apartment” o‘yinini o‘ynaganda paydo bo‘lganini aytgan. O‘yin qoidalari oddiy: o‘yinchilar qo‘llarini bir-biriga qo‘yib, “apateu” deb qichqiradi va tasodifiy raqamlar aytadi. Agar kimdir noto‘g‘ri raqam aytsa yoki kechiksa, ichimlik ichishi kerak. Bu o‘yin Koreyada do‘stlar o‘rtasida ijtimoiy munosabatlarni mustahkamlash uchun mashhur.
Qo‘shiqda “geonbae” (salomatlikka) kabi koreyscha iboralar va Bruno Marsning Koreya bayrog‘ini silkitishi kabi elementlar mavjud. Forbes jurnali qo‘shiqni 2024-yilning eng muvaffaqiyatli K-pop qo‘shig‘i deb atadi, chunki u pop-punk uslubi va koreyscha madaniy elementlarni muvaffaqiyatli birlashtirdi.
O‘zbek mentalitetiga munosabati
O‘zbek madaniyatida oilaviy qadriyatlar, odob-axloq va hurmat asosiy o‘rin tutadi. Ichkilik iste’moli, ayniqsa, yoshlar o‘rtasida ommaviy yoki o‘ynoqi shaklda targ‘ib qilinsa, ko‘pincha ijtimoiy muhitda salbiy qabul qilinadi. O‘zbek an’analarida ichimlik to‘y kabi maxsus marosimlarda muayyan yosh guruhlari orasida cheklangan holda iste’mol qilinadi. “APT” qo‘shig‘ining ichkilik o‘yini bilan bog‘liq ochiq-oydin mazmuni o‘zbek mentalitetidagi konservativ qadriyatlar bilan to‘liq mos kelmaydi. Agar qo‘shiqning ma’nosini tushunmasdan, faqat ritmiga qarab raqsga tushilsa yoki ichkilik madaniyati targ‘ib qilinsa, bu o‘zbekchilikdagi “odob” tushunchasiga zid kelishi mumkin.
Biroq, qo‘shiqning musiqiy va estetik jihatlari – ritmi va raqsga chorlovchi ohangi – o‘zbek yoshlari orasida ijobiy qabul qilinishi mumkin, chunki musiqaga qiziqish universal xususiyatga ega. Agar qo‘shiq faqat musiqiy asar sifatida qabul qilinib, uning madaniy konteksti hurmat qilingan holda tinglansa, u o‘zbek mentalitetiga g‘araz bo‘lmaydi. Aksincha, noto‘g‘ri talqin qilish yoki ichkilikni ommalashtirish kabi yondashuvlar jamiyatda noqulaylik tug‘dirishi mumkin.
Madaniy hurmat va muvozanat
“APT” qo‘shig‘i Koreya ichkilik madaniyatini global miqyosda targ‘ib qilishda muhim rol o‘ynadi, ammo uni to‘g‘ri tushunish va hurmat qilish muhim. O‘zbek mentalitetida chet el musiqasini qabul qilishda uning ma’nosini o‘rganish va madaniy kontekstga hurmat ko‘rsatish nafaqat boshqa xalqqa ehtirom, balki o‘z qadriyatlarimizni saqlash uchun ham zarur. Bu nafaqat musiqaga, balki boshqa millatning madaniyatiga bo‘lgan hurmatimizni ko‘rsatadi.
“APT” qo‘shig‘i Rose va Bruno Marsning muvaffaqiyatli hamkorligi sifatida nafaqat musiqiy, balki Koreya madaniyatini dunyoga tanituvchi loyiha sifatida ham ahamiyatlidir. Biroq, uning ichkilik o‘yini bilan bog‘liq mazmuni o‘zbek mentalitetidagi konservativ qadriyatlar bilan to‘liq mos kelmaydi. Qo‘shiqni musiqiy asar sifatida qabul qilib, uning ma’nosini tushungan holda tinglash o‘zbekchilik doirasida muvozanatni saqlashga yordam beradi. Shunday ekan, chet el musiqasini tinglashda uning madaniy ildizlarini o‘rganish va hurmat qilish o‘zimizning qadriyatlarimizga sadoqatimizni mustahkamlaydi.
Jasmina NORBOBOYEVA, tayyorladi
