O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 7-martdagi PF-87-son Farmoni (“Oila va xotin-qizlarni tizimli qo‘llab-quvvatlashga doir ishlarni yanada jadallashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”) bilan boshlangan keng ko‘lamli islohotlar doirasida xotin-qizlarning ta’lim olishi uchun maxsus imtiyozlar joriy etildi. Bu siyosat gender tengligini ta’minlash, ayollarning ijtimoiy-iqtisodiy faolligini oshirish va oilalarni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan. 2025-yil holatiga ko‘ra, Prezidentning PF-43-son Farmoyishi (18.07.2025) va boshqa qarorlar asosida imtiyozlar yanada kengaytirildi: oliy ta’lim muassasalariga 4 000 ta qo‘shimcha davlat granti ajratildi (bakalavriat, kunduzgi shakl). Bu raqam avvalgi yillarga nisbatan 2 baravarga oshdi.
Quyida eng dolzarb imtiyozlarni batafsil ko‘rib chiqamiz. Ma’lumotlar Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi, Oila va xotin-qizlar qo‘mitasi hamda LEX.UZ portali ma’lumotlariga asoslangan.
1. Oliy ta’lim muassasalariga kirishda qo‘shimcha grant kvotalari
-
Umumiy qo‘shimcha grantlar: 2025/2026-o‘quv yili uchun 4 000 ta davlat granti (bakalavriat, kunduzgi ta’lim). Bu kvotalar umumiy qabul ko‘rsatkichlaridan tashqari ajratilgan va faqat xotin-qizlar uchun.
-
Ehtiyojmand oilalar uchun maxsus 2 000 ta kvota: Oila va xotin-qizlar qo‘mitasi tavsiyanoma beradi. Tanlovda eng yuqori ball to‘plaganlar grant oladi.
Ehtiyojmand toifa Tavsiyanoma mezonlari Kam ta’minlangan oilalar Oila a’zosiga oylik daromad – MEK ning 0,527 baravaridan kam To‘liqsiz oilalar Ota yoki ona (ikkalasi) vafot etgan qizlar Yolg‘iz onalar Turmush o‘rtog‘i vafot etgan, voyaga yetmagan farzand tarbiyalayotganlar Nogiron farzandli oilalar Nogironligi bo‘lgan farzand bor ehtiyojmand oilalar Ko‘p farzandli yolg‘iz ayollar 2+ farzand tarbiyalayotgan, ijarada yashayotganlarning qizlari Nogiron ota-onalarga qaram 1-2-guruh nogiron ota-ona bor oilalar Tartib: Ariza – 10-iyungacha mahalla bo‘limlariga. Ro‘yxat e’lon qilinadi, test tanlovi – odatdagidek.
-
5 yillik stajli xotin-qizlar uchun: Oliy ma’lumotsiz 500 ta to‘lov-kontrakt kvota.
2. Imtiyozli kreditlar va to‘lov qoplash
- Ta’lim kreditlari (PQ-323, 2022): Kunduzgi kontrakt bo‘yicha o‘qiyotgan xotin-qizlarga 14% foizli kredit (davlat subsidiyasi bilan). Qaytarish – 7 yil, o‘qish tugagandan 7 oy o‘tgach boshlanadi.
- Magistratura: Barcha xotin-qizlarning to‘lov-kontrakt xarajatlari davlat tomonidan to‘liq qoplanadi.
- Soliq imtiyozlari: Oliygohda o‘qiyotgan xotin-qizlarning kontrakt to‘lovlari daromad solig‘idan ozod.
3. Kasb-hunar va o‘rta maxsus ta’limda imtiyozlar
- Kollej/texnikumlarda toliq grant (bepul): Qurilish, transport, kommunal xo‘jalik, qishloq xo‘jaligi, xizmat ko‘rsatish sohalarida.
- 70% subsidiya: Nodavlat ta’lim tashkilotlarida tadbirkorlik/kasb-hunar o‘qigan xotin-qizlarga xarajatlarning 70% qaytariladi.
4. Maxsus tanlovlar va mukofotlar orqali grantlar (sinovsiz)
| Tanlov/Mukofot | Imtiyoz |
|---|---|
| Zulfiya mukofoti | Umumiy o‘rta/o‘rta maxsus ta’lim sovrindorlari uchun bakalavriat/magistraturada grant |
| “Hamshira” ko‘rik-tanlovi | G‘oliblari uchun tibbiyot OTMlariga imtihonsiz grant |
| “To‘maris izdoshlari” | Ichki ishlar xodimlari xotin-qizlari uchun kvota, test sinovisiz |
- Bakalavriat: 50 ta
- Magistratura: 10 ta (PF-87 doirasida).
6. Boshqa qo‘llab-quvvatlash
- Respublika qiz bolalari ixtisoslashtirilgan muassasasi: Web-dasturlash, kompyuter savodxonligi, e-tijorat kurslari – bepul.
- “Rektor stipendiyasi”: Yuqori baholarga ega qiz talabalar uchun.
Bu imtiyozlar O‘zbekistonning gender tengligi strategiyasining muhim qismi bo‘lib, 2030-yilga qadar to‘liq amalga oshiriladi. Xotin-qizlar ta’lim orqali mustaqil hayot qurishi uchun eshiklar ochiq!
