2025-yil 18-iyul kuni Buyuk Britaniya hukumati Rossiya Qurolli Kuchlari Bosh shtabi Bosh boshqarmasining (GRU) 18 xodimi va ushbu tashkilotning uchta bo‘linmasiga qarshi sanksiyalar joriy qildi. Ushbu cheklovlar Buyuk Britaniya va uning ittifoqchilarining milliy xavfsizligiga tahdid soluvchi kiberhujumlar, sabotaj va boshqa zararli faoliyatlarda ishtirok etgan shaxslar va tashkilotlarga qaratilgan. Bu haqda Birlashgan Qirollik Xarici ishlar vazirligining yangilangan “qara ro‘yxat”ida ma’lum qilindi.
Sanksiyalar va ularning maqsadi
Buyuk Britaniya hukumati tomonidan e’lon qilingan sanksiyalar Rossiya GRU xodimlari va bo‘linmalarining faoliyatini cheklashga qaratilgan bo‘lib, ularning harakatlari “Birlashgan Qirollik yoki boshqa davlatlarning hududiy yaxlitligi, farovonligi va xavfsizligiga putur yetkazishga” yo‘naltirilgan deb topildi. Sanksiyalar ro‘yxatiga kiritilgan shaxslar va tashkilotlar orasida kiberhujumlar, josuslik operatsiyalari va hatto jismoniy sabotaj aktlari, masalan, Buyuk Britaniya hududida yong‘inlar uyushtirishda ayblanganlar bor.
Bundan tashqari, sanksiyalar ro‘yxatiga GRUning 161-xususiylashtirilgan mutaxassislar tayyorlash markazi ham kiritilgan. Ushbu markaz kiberhujumlar va maxfiy operatsiyalarni amalga oshirishda faol ishtirok etgan deb hisoblanadi. Sanksiyalar doirasida ushbu shaxslar va tashkilotlarning Buyuk Britaniyadagi mol-mulk va bank hisoblarini muzlatish, shuningdek, ularning mamlakatga kirishini taqiqlash kabi choralar ko‘riladi.
Ro‘yxatdagi shaxslar va ularning jinoyatlari
Sanksiyalarga duchor bo‘lgan 18 shaxs orasida Rossiya GRUning turli bo‘linmalarida xizmat qiluvchi ofitserlar mavjud. Ularning aksariyati Buyuk Britaniya va uning ittifoqchilariga qarshi kiberhujumlar, dezinformatsiya kampaniyalari va jismoniy sabotaj aktlarida ishtirok etganlikda ayblanmoqda. Xususan, ushbu shaxslar orasida 2022-yilda Ukrainaning Mariupol shahridagi teatrga raketa hujumlarini yo‘naltirishda ishtirok etganlar ham bor, bu hujumlar natijasida ko‘plab tinch aholi qurbon bo‘lgan.
Bundan tashqari, ro‘yxatda sobiq rossiyalik razvedkachi Sergey Skripalning qizi Yuliya Skripalning ismi tilga olingan. 2018-yilda Solsberi shahrida Sergey va Yuliya Skripalga qarshi kimyoviy hujum (Novichok moddasi bilan zaharlanish) tashkil etilgan edi, bu voqea G‘arb davlatlari tomonidan qattiq qoralangan. Ushbu hujumda GRU xodimlarining ishtiroki aniqlangan bo‘lib, Buyuk Britaniya hukumati bu shaxslarni aniqlash va jazolash bo‘yicha qat’iy choralar ko‘rishda davom etmoqda.
Sanksiyalarga sabab bo‘lgan faoliyatlar
Sanksiyalarga sabab bo‘lgan asosiy ayblovlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
-
Kiberhujumlar: GRU xodimlari Buyuk Britaniya va uning ittifoqchilarining muhim infratuzilmasiga qarshi kiberhujumlar uyushtirganlikda ayblanmoqda. Bu hujumlar davlat idoralari, moliyaviy institutlar va xususiy kompaniyalarni nishonga olgan.
-
Josuslik operatsiyalari: Ro‘yxatdagi shaxslar maxfiy ma’lumotlarni yig‘ish va G‘arb davlatlarida dezinformatsiya tarqatishda ishtirok etgan.
-
Sabotaj aktlari: Buyuk Britaniya hududida yong‘inlar uyushtirish kabi(he) kabi jismoniy zarar yetkazuvchi harakatlar GRU xodimlari tomonidan amalga oshirilgan deb hisoblanadi.
-
Mariupol teatri hujumi: Ukrainadagi Mariupol shahrida joylashgan teatrga raketa hujumlari tashkil qilishda GRUning muayyan xodimlari ishtirok etganlikda ayblanmoqda, bu esa xalqaro hamjamiyat tomonidan keng qoralangan.
Xalqaro reaktsiyalar va ahamiyati
Buyuk Britaniyaning ushbu sanksiyalari Rossiyaning zararli faoliyatlariga qarshi qat’iy choralar ko‘rishda davom etayotganini ko‘rsatadi. 2018-yildagi Skripal voqeasidan so‘ng, Buyuk Britaniya Rossiya maxsus xizmatlariga qarshi sanksiyalar va diplomatik choralar orqali faol kurash olib bormoqda. Ushbu yangi sanksiyalar Rossiyaning GRU tashkiloti va uning xodimlariga qarshi eng muhim choralar sifatida qayd etilmoqda, chunki ular nafaqat moliyaviy cheklovlarni, balki shaxslarning ismlarini ommaga e’lon qilishni ham o‘z ichiga oladi.
Xalqaro hamjamiyat, xususan, AQSh, Yevropa Ittifoqi va NATO a’zo davlatlari Buyuk Britaniyaning ushbu qadamini qo‘llab-quvvatladi. Masalan, AQSh Moliya vazirligi va Jinoyatchilikka qarshi kurashish agentligi (NCA) ham Rossiya josuslik operatsiyalariga qarshi xalqaro hamkorlikda faol ishtirok etmoqda.
Buyuk Britaniyaning Rossiya GRUning 18 xodimi va uchta bo‘linmasiga qarshi joriy qilgan sanksiyalari xalqaro xavfsizlik va barqarorlikni ta’minlash yo‘lidagi muhim qadamdir. Ushbu choralar nafaqat moliyaviy va huquqiy cheklovlarni o‘z ichiga oladi, balki Rossiyaning zararli faoliyatini fosh qilish va xalqaro hamjamiyatni bu haqda xabardor qilishni ham maqsad qiladi. Mariupoldagi teatr hujumi va Solsberidagi kimyoviy hujum kabi voqealar ushbu sanksiyalarning dolzarbligini yanada oshiradi, chunki ular tinchlik va xavfsizlikka qarshi jiddiy tahdidlarni bartaraf etishga xizmat qiladi.
