Okayama, Yaponiya – Okayama shahridagi davlat o‘rta maktabida ishlagan 60 yoshli o‘qituvchi do‘konda qo‘shimcha ish bilan shug‘ullangani uchun ishdan bo‘shatildi. Bu voqea Yaponiyada davlat xizmatchilariga qo‘yilgan qat’iy qoidalarga e’tiborni qaratdi.
O‘qituvchi, qayta ishga yollangan pensioner sifatida faoliyat yuritgan bo‘lib, hech qachon dars qoldirmagan va o‘z ishini vijdonan bajargan. Biroq, Okayama viloyati ta’lim qo‘mitasi qoidalariga ko‘ra, davlat xizmatchilarining ruxsatsiz qo‘shimcha ish bilan shug‘ullanishi taqiqlanadi. Aniqlanishicha, o‘qituvchi taxminan 1,7 million yen (11,500 AQSH dollari) miqdorida qo‘shimcha daromad olgan.
O‘qituvchi nafaqat ishdan bo‘shatildi, balki unga qarshi “kaikoku” (ogohlantirish jazosi) qo‘llanildi. U bolalar va ota-onalar oldida o‘z harakati uchun uzr so‘rashga majbur bo‘ldi. Bu holat ijtimoiy tarmoqlarda keng muhokama qilinib, ta’lim sohasidagi past maoshlar va o‘qituvchi tanqisligi muammosiga e’tibor qaratdi.
Yaponiyaning “Davlat xizmatchilari to‘g‘risida”gi qonuniga ko‘ra, o‘qituvchilar kabi davlat xizmatchilari qo‘shimcha ish bilan shug‘ullanishdan oldin maxsus ruxsat olishi shart. Bu qoida jamoatchilik ishonchiga putur yetkazmaslik va davlat xizmatchilarining obro‘sini saqlash maqsadida joriy etilgan. O‘qituvchining maoshi pensiya tufayli 70% gacha kamaytirilgani uning qo‘shimcha daromad izlashiga sabab bo‘lgan bo‘lishi mumkin.
Jamoatchilik reaktsiyasi qanday bo’ldi?
Ijtimoiy tarmoqlarda foydalanuvchilar bu qarorni qattiq tanqid qilib, o‘qituvchilarning moliyaviy qiyinchiliklari va Yaponiyada ta’lim sohasidagi muammolarni muhokama qilmoqda. Ko‘pchilik qoidalar qayta ko‘rib chiqilishi va o‘qituvchilarga ko‘proq moliyaviy yordam berilishi kerak, deb hisoblaydi.
Ushbu voqea Yaponiyada davlat xizmatchilariga qo‘yilgan qat’iy qoidalar va ta’lim sohasidagi o‘qituvchilarning iqtisodiy ahvolini ko‘rsatib berdi. O‘qituvchining ishdan bo‘shatilishi nafaqat uning shaxsiy hayotiga ta’sir qildi, balki mamlakatdagi ta’lim tizimi va mehnat sharoitlari haqida kengroq munozaralarga sabab bo‘ldi.
Okayama voqeasidagi o‘qituvchi kabi pensioner sifatida qayta ishga yollangan o‘qituvchilarning maoshi ancha past bo‘ladi. Pensiya tufayli ularning oylik daromadi odatda 30–70% ga kamaytiriladi, ya’ni o‘rtacha 150,000–250,000 yen (1,000–1,700 AQSH dollari) atrofida bo‘lishi mumkin. Bu holat o‘qituvchilarni qo‘shimcha ish izlashga majbur qiladi.
